Skuteczne i wydajne poprowadzenie przewodów instalacyjnych - porada ekspertów

Prawidłowo zaprojektowana i wykonana instalacja elektryczna ma zapewniać właściwą dystrybucję energii elektrycznej do wszystkich urządzeń podłączonych i pracujących w obrębie danej sieci. Co ważne, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, dostarczana do odbiorników energia elektryczna powinna posiadać odpowiednie parametry techniczne, a sama instalacja musi zapewniać wymaganą przepisami ochronę przed porażeniem prądem, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, ochronę przed powstaniem pożaru, wybuchem oraz innymi szkodami. Instalacja elektryczna powinna również zapewniać ochronę przed szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego oraz przed emisją drgań i hałasu powyżej obowiązujących w tym zakresie norm.

Jak wykonać instalację elektryczną zgodnie z tymi wymogami? Poniżej znajdziesz kilka porad naszych ekspertów, przygotowanych w oparciu o ich doświadczenie oraz o obowiązujące w Polsce przepisy. Zapraszamy do lektury!

Przewód instalacyjny - definicja

Zanim przejdziemy do zasad prawidłowego prowadzenia instalacji elektrycznej w budynkach mieszkalnych, wyjaśnijmy, czym się różni kabel od przewodu i czym jest przewód instalacyjny. Powód jest bardzo prosty: potocznie bardzo często spotykamy się z używaniem nazw "kabel" i "przewód" zamiennie, co nie jest do końca prawidłowe. Dlaczego?

Otóż według przyjętej w Polsce terminologii w elektroenergetyce oraz zgodnie z normą PN-EN 50575, kabel elektryczny przeznaczony do montażu w budynku na stałe to posiadający izolację wyrób budowlany o specjalnej konstrukcji, pozwalającej na używanie go do zastosowań zewnętrznych - także do układania w gruncie oraz w wodzie bez dodatkowych osłon. Kable elektryczne mogą być również układane na stałe we wnętrzach.

Przewód elektryczny zamontowany na stałe w budynku to z kolei taki wyrób budowlany, który jest przeznaczony wyłącznie do zastosowań wewnętrznych i nie może być używany do prowadzenia instalacji elektrycznej na zewnątrz budynku (np. po powierzchni ściany zewnętrznej) ani tym bardziej w ziemi czy wodzie. Wynika to ze specyfiki budowy przewodów oraz zastosowanych materiałów izolacyjnych i ich odporności na niesprzyjające czynniki zewnętrzne.

W tym kontekście dodajmy jeszcze tylko, że przewód instalacyjny to ogólne określenie na różnego rodzaju przewody elektryczne stosowane w wewnętrznych instalacjach elektrycznych.

Instalacja elektryczna - podstawowe informacje

W Polsce kwestie związane z prawidłowym wykonaniem instalacji elektrycznej regulują istniejące przepisy prawa oraz normy, czyli:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 682)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz.1225)
• Normy z grupy PN-HD 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
• Norma N-SEP-E-002:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.

Ogólnie rzecz biorąc, każda instalacja elektryczna powinna być wykonana przez elektryka posiadającego właściwe uprawnienia (są one określone odrębnymi przepisami) w następujący sposób:

• zgodnie z projektem
• zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi
• zgodnie ze sztuką i dobrymi praktykami branżowymi

W kontekście powyższych faktów mogłoby się wydawać, że inwestor nie musi posiadać żadnej wiedzy na temat układania instalacji elektrycznej, ponieważ nie będzie się tym osobiście zajmować - ale nic bardziej mylnego. Znajomość obowiązujących przepisów oraz wiedza o tym, jak układać instalację elektryczną, pozwala inwestorowi lepiej nadzorować pracę elektryka-instalatora i na bieżąco weryfikować prawidłowość wykonania poszczególnych prac. To o tyle ważne, że instalacja elektryczna z założenia jest układana raz na wiele lat (kilkanaście lub więcej), dlatego warto zadbać o to, by instalator wywiązał się ze swoich obowiązków jak najlepiej i używał materiałów wysokiej jakości.

Instalacja elektryczna - jak prowadzić przewody instalacyjne zgodnie z wymogami ustawowymi?

Najważniejsze obligatoryjne zasady prowadzenia przewodów instalacyjnych w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia są następujące:

• w obwodach rozdzielczych i odbiorczych należy stosować oddzielny przewód ochronny i neutralny
• należy stosować połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne z częściami przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku
• wszystkie trasy przewodów elektrycznych należy prowadzić w liniach prostych równolegle do krawędzi ścian i stropów
• instalację elektryczną oraz wszystkie urządzenia elektryczne w danym budynku należy rozmieszczać w taki sposób, aby zapewnić bezkolizyjność z innymi instalacjami pod względem wzajemnego usytuowania oraz odległości tych instalacji względem siebie
• należy stosować przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeśli ich przekrój nie przekracza 10 mm2
• główne ciągi instalacji elektrycznej w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach zamieszkania zbiorowego należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych, zgodnie z dotyczącą tej kwestii Polską Normą
• przewody instalacyjne muszą być poprowadzone w taki sposób, aby ich wymiana była możliwa bez naruszania konstrukcji budynku
• instalacja elektryczna w mieszkaniu musi mieć wyodrębnione obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia

Układanie instalacji elektrycznej - co zalecają normy?

Stosowanie Polskich Norm (PN) jest wprawdzie dobrowolne (o ile nie zostały wprost przywołane w konkretnej ustawie czy przepisach nadrzędnych), jednak warto je stosować w praktyce, ponieważ to właśnie normy są najpełniejszym i najaktualniejszym dostępnym zbiorem aktualnej wiedzy technicznej w zakresie zagadnień ujętych w danej normie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zalecenia dotyczące prowadzenia przewodów instalacyjnych zgodnie z normami PN-EN 60364 oraz N-SEP-E-002:

• przewody instalacyjne należące do tego samego obwodu nie powinny być układane w różnych przewodach wielożyłowych bądź kablach ani w różnych rurach instalacyjnych (peszlach). Wyjątkiem od tego zalecenia jest sytuacja, gdy kilka przewodów wielożyłowych wchodzących w skład jednego obwodu elektrycznego poprowadzono w sposób równoległy, z zachowaniem wymaganych przepisami odległości. Każdy spośród równolegle ułożonych przewodów wielożyłowych powinien mieć jedną żyłę każdej fazy oraz żyłę neutralną (o ile taka występuje)
• zabrania się stosowania jednego przewodu neutralnego dla kilku różnych obwodów głównych
• jeśli w tej samej puszce łączeniowej przyłączenia ma wiele obwodów, zaciski dla poszczególnych obwodów zaleca się oddzielić właściwie dobranymi przekładkami izolacyjnymi
• należy zapewnić odpowiednią ochronę prowadzonego oprzewodowania przed wpływem instalacji nieelektrycznych (jak np. rurociągi cieplne)
• oprzewodowanie nie może być prowadzone w szybach windowych - wyjątkiem od tej zasady jest doprowadzenie przewodów wymaganych do zapewnienia działania windzie
• w przypadku konieczności prowadzenia na wspólnej trasie obwodów o różnych napięciach zalecanym rozwiązaniem jest poprowadzenie poszczególnych obwodów w oddzielnych rurach, listwach bądź kanałach instalacyjnych, z zachowaniem standardów i wymagań przeznaczonych dla danego napięcia. Jeśli nie ma takiej możliwości, należy upewnić się, że wszystkie przewody elektryczne posiadają izolację dostosowaną do najwyższego napięcia, które występuje w danym układzie. Alternatywnie należy ułożyć poszczególne obwody w odrębnych przegrodach w listwach lub kanałach instalacyjnych albo rozdzielić przewody ułożone w korytkach odpowiednimi przegrodami.

Układanie instalacji elektrycznej - o czym jeszcze pamiętać?

Na koniec jeszcze kilka porad praktycznych, które mogą się okazać przydatne podczas prac związanych z układaniem instalacji elektrycznej: 

• dopilnuj, aby przewody instalacyjne były prowadzone poza strefami potencjalnie niebezpiecznymi, tzn. takimi, gdzie z dużym prawdopodobieństwem będą w przyszłości wiercone otwory (np. do zawieszenia szafek czy półek)
• zadbaj o to, by przewody instalacyjne były łączone wyłącznie w puszkach i/lub rozdzielnicach - nie dopuść do wykonywania jakichkolwiek łączeń przewodów na trasie, ponieważ stanowi to poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa instalacji
• upewnij się, że wszystkie rury instalacyjne są dobrane do specyfiki danego obwodu oraz układane z zachowaniem wymagań producenta co do maksymalnej długości prostych odcinków oraz dopuszczalnych zagięć
• dokładnie sprawdź znajdujące się na rurach instalacyjnych oznaczenia co do ich odporności na ściskanie, aby uniknąć potencjalnie niebezpiecznych sytuacji, zwłaszcza gdy układasz instalację elektryczną w betonowej posadzce lub pod podłogą. Wytrzymałość 750N to nie to samo, co wytrzymałość do 750N - w tym drugim przypadku może być ona w praktyce znacznie niższa, niż podany limit maksymalny
• jeśli posiadasz w kuchni zlewozmywak wyposażony w baterię z natryskiem, dobrym pomysłem jest potraktowanie go jako strefy 1 (zgodnie z normą PN-HD 60364-7-701:2010), co oznacza, że nad zlewem do wysokości 2,25 metra od podłogi nie powinny być instalowane żadne urządzenia elektryczne, puszki, łączniki ani przewody zasilające

W razie pytań zachęcamy do kontaktu z nami - chętnie udzielimy potrzebnych informacji i wyjaśnimy wątpliwości!