Projektowanie rozdzielnicy elektrycznej - wymagania przy projektach
Projektowanie rozdzielnicy elektrycznej powinno odbywać się zgodnie z najnowszymi obowiązującymi regulacjami w tym zakresie. Zostały one opracowane w celu usprawnienia prac projektowych i stworzenia jednolitego standardu, którego wykorzystanie przekłada się na zauważalną poprawę jakości oraz bezpieczeństwa rozdzielnic, a także na redukcję kosztów związanych z pracami projektowymi i późniejszą realizacją projektu. Jak zatem powinno przebiegać projektowanie rozdzielnicy elektrycznej zgodnie z obowiązującą obecnie normą PN-EN IEC 61349?
Norma PN-EN IEC 61439 - podstawa prawna każdego projektu rozdzielnicy elektrycznej
Norma PN-EN 61439 weszła pierwotnie w życie jeszcze w 2010 roku, ale ze względu na obowiązujące okresy przejściowe, zaczęła w pełni obowiązywać dopiero w listopadzie 2014. W październiku 2021 roku została ona zastąpiona obowiązującą obecnie normą PN-EN IEC 61439-1:2021-10, która określa aktualne definicje i warunki eksploatacji, wymagania konstrukcyjne, cechy techniczne oraz wymagania dotyczące weryfikacji w odniesieniu do rozdzielnic i sterownic niskonapięciowych. Obecnie jest to jedyna obowiązująca w Polsce norma dotycząca projektowania rozdzielnic elektrycznych niskiego napięcia.
W najnowszej rewizji norma PN-EN IEC 61439 zobowiązuje pierwotnych producentów rozdzielnic (producentów systemu) do weryfikacji oraz wykonania wymaganych przepisami testów rozwiązań i elementów stosowanych w wytwarzanych przez siebie systemach rozdzielnic. Przekłada się to na poprawę bezpieczeństwa rozdzielnicy zbudowanej w oparciu o takie komponenty.
Norma nakazuje także pierwotnemu producentowi przekazanie dokumentacji każdemu prefabrykatorowi, który zdecyduje się na korzystanie z systemów danego producenta, co nie tylko ułatwia wykonanie projektu rozdzielnicy elektrycznej, ale także redukuje ilość pracy po stronie projektanta/prefabrykatora. Do obowiązków prefabrykatora należy również weryfikacja projektu pod kątem właściwego doboru poszczególnych komponentów oraz technologii w kontekście wymagań normy.
Projektowanie rozdzielnicy elektrycznej - co należy wziąć pod uwagę?
Punktem wyjścia prac powinno być projektowanie rozdzielni elektrycznej, czyli pomieszczenia bądź specjalnie wydzielonej przestrzeni, w której ma docelowo zostać umieszczona rozdzielnica lub zespół rozdzielnic. W przypadku, gdy taki projekt już istnieje bądź ma być przygotowany nie przez projektanta rozdzielni albo prefabrykatora, koniecznie należy upewnić się, że projektowana rozdzielnia będzie spełniać wszystkie wymagania stawiane tego rodzaju obiektom. Jest to ważne przede wszystkim ze względu na fakt, iż każda rozdzielnia elektryczna nie tylko musi być zgodna z obowiązującymi normami i przepisami, ale również powinna zapewniać maksymalne bezpieczeństwo i stabilność działania urządzeń w niej się znajdujących. Musi być także bezpieczna dla osób, które mogą w jej pobliżu przebywać, przy czym dotyczy to zarówno wykwalifikowanego personelu, jak i osób postronnych, nieposiadających przeszkolenia elektrycznego.
Projektowanie rozdzielnicy elektrycznej krok po kroku
Prace projektowe nad rozdzielnicami elektrycznymi można podzielić na kilka zasadniczych etapów. Poniżej opisujemy je szczegółowo, z uwzględnieniem zapisów normy PN-EN IEC 61439.
KROK 1 - określenie realnych potrzeb i wymagań klienta
To etap wstępny, na którym powinna mieć miejsce rozmowa z klientem w kontekście jego bieżących potrzeb oraz ewentualnych zmian (planowanych bądź jedynie potencjalnie zakładanych). Na tym etapie odbywa się także wstępna weryfikacja możliwości stworzenia projektu, a następnie wykonania rozdzielnicy elektrycznej spełniającej wszystkie oczekiwania inwestora. Właściwe prace projektowe powinny się zacząć dopiero po zakończeniu tego etapu.
KROK 2 - określenie parametrów rozdzielnicy bądź rozdzielnic
Na podstawie uzyskanych informacji prefabrykator ustala, jakie konkretnie rozwiązania, elementy i aparaty zostaną wykorzystane w danym projekcie. Zgodnie z zapisami normy konieczne jest uwzględnienie szeregu kryteriów. Są to:
1. Warunki panujące w miejscu instalacji i jego otoczeniu
Projektant rozdzielnicy elektrycznej musi wziąć pod uwagę rodzaj działalności inwestora i warunki panujące w miejscu instalacji, tzn.:
- miejsce instalacji (we wnętrzu czy na zewnątrz, przy czym dla instalacji zewnętrznych konieczne jest zastosowanie materiałów o przetestowanej odporności na promieniowanie UV, a w razie potrzeby także bezpośrednich środków ochrony przed UV),
- temperaturę w docelowej lokalizacji (norma dopuszcza zakres temperatur od od -5°C do maksymalnie +40°C, przy czym wilgotność nie może przekraczać 50% dla temperatury +40°C),
- rodzaj montażu (naścienny/wolnostojący),
- ilość dostępnego miejsca na ścianie lub w pomieszczeniu,
- wymagany stopień ochrony IP.
Wszystkie te czynniki należy uwzględnić przygotowując projekt rozdzielnicy.
2. Osoby odpowiedzialne za obsługę i konserwację
Dla projektu istotne jest, czy obsługą i konserwacją rozdzielnicy będą zajmować się osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje (elektrycy), czy też personel niewykwalifikowany. Wynika to z faktu, że zgodnie z wymaganiami normatywnymi urządzenia przeznaczone do obsługi wyłącznie przez wykwalifikowany personel (np. pola zasilające czy pola bezpiecznikowe) muszą być umieszczone za odrębnymi pokrywami lub drzwiami, które da się otworzyć tylko przy użyciu odpowiedniego narzędzia. Z kolei obszary, które mają obsługiwać osoby niewykwalifikowane, należy projektować tak, aby umożliwiały obsługę bezpośrednią (ręką) albo umieścić je za drzwiami lub pokrywami umożliwiającymi łatwe otwarcie i obsługę. Drzwi i pokrywy powinny zapewniać możliwość doposażenia w zamek w razie potrzeby oraz obserwacji stanu zabezpieczeń tam, gdzie jest to konieczne.
3. Sposób podłączenia do sieci zasilającej rozdzielnicę
W zależności od parametrów sieci zasilającej (napięcie znamionowe, układ sieci) konieczne jest zastosowanie odpowiedniej izolacji, okablowania, urządzeń zabezpieczających i ochrony przeciwprzepięciowej. Należy również ustalić wartość wytrzymałości zwarciowej w oparciu o moc transformatora lub informacje uzyskane od dostawcy energii do docelowej lokalizacji.
4. Obwody elektryczne i odbiory
Zgodnie z zapisami normy PN-EN IEC 61439 na etapie projektowania rozdzielnicy należy ustalić, jaka jest moc zapotrzebowana odbiorników przyłączanych do danej rozdzielnicy i w zależności od tych danych dobierać zabezpieczenia. Na tym etapie prac projektowych ustala się także sposób podłączenia obwodów odpływowych, a także oblicza się straty mocy i dopuszczalny wzrost temperatury.
KROK 3 - przygotowanie wstępnego projektu
Po określeniu wszystkich wymaganych normą parametrów przygotowywany jest wstępny projekt rozdzielnicy elektrycznej, a w razie konieczności nanosi się na niego potrzebne poprawki.
KROK 4 - weryfikacja projektu i opracowanie finalnego projektu rozdzielnicy elektrycznej
Finalnym etapem prac projektowych jest ostateczna weryfikacja opracowanego projektu, po czym następuje przygotowanie pełnej dokumentacji technicznej, do której dołącza się dokumentację uzyskaną od producenta pierwotnego. Końcowy projekt musi zawierać wszystkie dane i informacje niezbędne do wykonania rozdzielnicy przez prefabrykatora - w tym komplet schematów połączeń, schematy elektryczne, a także szczegółową instrukcję montażu. Na tym etapie konieczne jest również przeprowadzenie przez prefabrykatora wszystkich wymaganych normą testów, jak np. wytrzymałości zwarciowej, przyrostu temperatury czy kompatybilności elektromagnetycznej.
Dopiero po zakończeniu wszystkich prac projektowych można przejść do produkcji rozdzielnicy zgodnie z dokumentacją.
W przypadku pytań związanych z projektowaniem rozdzielnicy elektrycznej zapraszamy do kontaktu z nami, chętnie udzielimy odpowiedzi i rozwiejemy ewentualne wątpliwości.